Z tego artykułu dowiesz się:

• Jak powstają keratozy?

• Jak pracować skalpelem?

• Jak prawidłowo wykończyć zabieg?

Praca skalpelem | Modzele, odciski i inne problemy na stopach. Tym właśnie zajmuje się podolog. Producenci oferują wiele różnych narzędzi, które stanowią nieodzowną pomoc,jednym z nich jest skalpel.

Mechanizmy powstawania keratoz

Współczulny system nerwowy sprawia, że odczuwamy drażnienie i nacisk wywoływany na skórę. Informacje te przekazywane są za pomocą rdzenia kręgowego do mózgu. Odpowiedzialna za reakcję na tego typu informacje centrala mózgowa wysyła impuls do naczyniowo-ruchowego systemu nerwowego. Reakcja, która następuje, powoduje rozszerzenie się naczyń włosowatych w miejscu drażnionym. To z kolei wywołuje intensywniejsze ukrwienie warstwy rozrodczej naskórka. Efektem jest intensywna produkcja nowych komórek skóry i ich nasilone rogowacenie. Nowe komórki skóry, będące właśnie w drodze na powierzchnię skóry, aby tam ulec zrogowaceniu i złuszczeniu, gromadzą się w miejscu drażnienia. W ten sposób dochodzi w tym miejscu do koncentracji masy łuszczącego się naskórka, który grubiejąc na powierzchni skóry, rogowacieje pod wpływem stałego ucisku. Wielkość i intensywność rogowacenia może być bardzo różna. Ale tak można wytłumaczyć mechanizm powstawania keratoz. Jeżeli nadmierny ucisk w jednym miejscu nie został zredukowany, to w centrum drażnienia dochodzi do koncentracji zrogowaciałych łusek. Może się przy tym zdarzyć, że łuski te będą coraz bardziej twardniały i wtłaczane będą coraz głębiej w naskórek, a następnie w głębsze warstwy skóry. Wnikanie może przybierać różne formy: szpiczaste, płaskie, klinowe lub półksiężyca.

O odciskach słów parę

Jeśli zrogowaciałe komórki dotrą do głębszych warstw skóry, powstaje odcisk. W zależności od siły nacisku i intensywności tarcia w miejscu powstania odcisku, zrogowaciały klin może wniknąć głębiej w warstwę skóry, w której znajdują się naczynia krwionośne i zakończenia nerwowe. Jeśli klin ten umiejscowi się w okolicy bogatej w końcówki nerwów, reakcją organizmu jest ból. Bardzo silny ucisk może spowodować drobne uszkodzenia naczyń włosowatych, czego efektem są mikrokrwotoki w warstwie podskórnej. Kapilary i końcówki nerwowe – omijając głębiej leżące miękkie warstwy skóry – mogą przeniknąć wzdłuż zrogowaciałego stożka na powierzchnię. Nieraz taki zrogowaciały stożek ma dość luźną strukturę wewnętrzną, wówczas kapilary i końcówki nerwów mogą w niego wniknąć.

Praca podologa na zrogowaciałym naskórku

Usuwanie zrogowaciałego naskórka poprzez:

• pracę z zastosowaniem narzędzi ręcznych (manualna przy użyciu skalpela),
• pracę z zastosowaniem frezarki (maszynowa),
• pracę z zastosowaniem środków farmakologicznych.

Praca skalpelem

W artykule skupimy się na pierwszym z punktów, a mianowicie na usuwaniu nadmiernych zrogowaceń za pomocą skalpela umieszczonego na specjalnym uchwycie. Praca skalpelem umożliwia kontrolowanie głębokości usuwania zrogowaceń, pracujemy mniejszą powierzchnią ostrza, a zatem bardziej precyzyjnie, nawet na niewielkich obszarach. Skalpelem opracowujemy większe powierzchnie hiperkeratoz (modzele), do hiperkeratoz punktowych warto posługiwać się dłutkiem podologicznym. Po pracy manualnej za pomocą skalpela i dłutka opracowywana powierzchnia powinna być praktycznie gładka. Ważne, by opanować prawidłową technikę pracy skalpelem, w tym celu nie zapominajmy, że trzeba pracować zgodnie z przebiegiem linii papilarnych, bez nacisku, techniką skrobania, a nie cięcia.

Najczęściej wybieranym rozmiarem skalpela jest rozmiar 20. Ostrze zakończone jest specyficznym „brzuszkiem”, dzięki któremu w prosty sposób pozbędziemy się nadmiaru naskórka.

Rogowacenia, modzele i odciski tworzą się przez nadmierne, długotrwałe, intensywne oddziaływanie na skórę stopy lub jej części tarcia i przerywanego nacisku.

I tarcie, i nacisk występują w przypadkach:
• noszenia nieodpowiedniego obuwia,
• nadwagi,
• przemieszczenia w statyce ciała,
• zbyt długiego stania.

Postępowanie w czterech krokach:

Krok 1 Zmiękczamy pole zabiegowe preparatem z 20-proc. mocznikiem. Po kilku chwilach wyraźnie zarysuje nam się granica pomiędzy zdrową a nadmiernie zrogowaciałą skórą.

Krok 2 Zakładamy jednorazowy sterylny skalpel o rozmiarze 20 na uchwyt do skalpela numer 4 (są to ogólne, medycznie przyjęte nazwy produktów).

Krok 3 Za pomocą ostrza skrawamy nadmiar naskórka, jednocześnie delikatnie naprężając skórę na stopie. Dzięki zastosowanemu preparatowi w każdej chwili zauważysz granicę pomiędzy skórą zdrową a „chorą”. Nadmiernie narośnięta warstwa staje się delikatnie żółtawa.

Krok 4 Po zakończonym zabiegu bezwzględnie wyrzuć zużyty skalpel do twardego pojemnika na odpady medyczne. Uchwyt zaś wysterylizuj w autoklawie. Do wykończenia zabiegu stosujemy kapturki ścierne. Służą głównie do końcowego wygładzania i wyrównywania szorstkich, niejednolitych powierzchni, po wcześniejszym usunięciu zrogowaceń, lub do usuwania cienkiej warstwy rogowej naskórka. Nie należy usuwać nimi dużych złogów hiperkeratozy, ponieważ powierzchnia kapturka szybko wypełnia się pyłem keratynowym. Przez to specjalista coraz mocniej dociska kapturek ścierny i często dochodzi do przegrzania skóry pacjenta.